Όταν ο Πόλεμος, το Μίσος και η Αδιαφορία Επιβιβάζονται Μαζί μας στο Τρένο

Εκείνη ξέφυγε από τον πόλεμο μόνο και μόνο για να σφαγιαστεί μέσα σε ένα τρένο. Αυτό με κάνει να αναρωτιέμαι: τι είδους ασφάλεια μπορούμε έχουμε, όταν η διαφορετικότητα μάς κάνει στόχους και η αδιαφορία μάς αφήνει όλους ευάλωτους και εκτεθειμένους…

Όλοι γνωρίζουμε ότι ο πόλεμος είναι παραλογισμός και αποτελεί μία μάστιγα για την ανθρωπότητα. Το πρόβλημα με αυτή τη μάστιγα είναι ότι μοιάζει με μια κρυφή πανδημία, γιατί ο πόλεμος δεν σταματά στα σύνορα. Δημιουργεί βαθιές πληγές που δεν είναι μόνο σωματικές· είναι και ψυχικές και συναισθηματικές. Αυτό το τραύμα του πολέμου χαράσσεται στη συλλογική συνείδηση και έτσι κάθε συμπεριφορά, φόβος και ευαλωτότητα που το συνοδεύουν ταξιδεύουν μαζί με τους ανθρώπους. Όταν πρέπει να αντιμετωπίσουμε τον πόλεμο, τα πράγματα είναι ξεκάθαρα… απειλούμαστε σε διάφορα επίπεδα. Όμως ακόμη και όταν ζούμε σε μια χώρα που θεωρείται ασφαλής, απειλούμαστε ξανά, γιατί η βία και η αποξένωση καραδοκούν και ευδοκιμούν στις σκιές του πολιτισμού της.

Για εκείνους που ξύπνησαν ένα πρωί με τις βόμβες να πέφτουν πάνω από τα κεφάλια τους, ο στόχος ήταν ξεκάθαρος. Ήθελαν να φύγουν από τη χώρα τους, όχι από επιλογή, αλλά για να επιβιώσουν. Όμως σε κάποιες περιπτώσεις, το να ξεφύγεις από τις βόμβες δεν σημαίνει ότι ξεφεύγεις κι από τη βία. Μερικοί άνθρωποι κατάφεραν να φύγουν και προσπάθησαν να χτίσουν ένα νέο σπίτι, ασφαλές κατά προτίμηση, για τους ίδιους και τις οικογένειές τους. Όμως σε αυτή τη νέα χώρα ήταν ξένοι, ήταν πρόσφυγες, ήταν γυναίκες ή απλώς «οι άλλοι» και αυτό αποδείχτηκε εξαιρετικά επικίνδυνο. Στις χώρες μας που τις θεωρούμε ασφαλείς, οι άνθρωποι και το σύστημα κοιτούν αλλού συστηματικά και με το να κοιτάζουν αλλού αφήνουν τους πληγωμένους ανθρώπους να πληγώνουν άλλους. Δίνουμε έτσι την άδεια σε αυτούς τους ανθρώπους να σκοτώσουν ό,τι υπάρχει μέσα μας και γύρω μας, επειδή στους δημόσιους χώρους δεν έρχεται ποτέ βοήθεια και γι’ αυτό η βία σε αυτούς τους χώρους είναι σχεδόν αναμενόμενη.

Είμαστε τόσο απορροφημένοι στο να εφευρίσκουμε νέες ετικέτες και ονόματα για εγκληματικές συμπεριφορές αντί να τις προλαμβάνουμε και να ξεριζώνουμε την πρωταρχική τους αιτία. Η διαφορετικότητα δεν είναι το πρόβλημα, η αποσύνδεση είναι. Όταν η διαφορετικότητα δεν υποστηρίζεται, όταν δεν βοηθάμε ο ένας τον άλλον, οδηγούμαστε με μαθηματική ακρίβεια στην καταστροφή. Ο κάθε άνθρωπος μένει μόνος, απροστάτευτος, ευάλωτος, διαρκώς απειλούμενος από τόσες ανώνυμες αλλά έντονα αισθητές απειλές στην καθημερινότητά του. Χωρίς αλληλεγγύη, δεν προδίδουμε απλώς ο ένας προς τον άλλον. Σαπίζουμε μέσα μας, γινόμαστε αναίσθητοι και νεκροί, στεγνοί από ανθρωπιά. Ο καθένας που υποφέρει γύρω μας θα μπορούσε να είναι η μητέρα μας, ο πατέρας μας, το παιδί μας… και φυσικά πολύ εύκολα θα μπορούσαμε να βρεθούμε κι εμείς σε αυτή τη θέση, ειδικά αν δεν κάνουμε τίποτα για να το αλλάξουμε. Όσοι δεν βοηθούν, είναι επειδή νιώθουν οι ίδιοι αβοήθητοι και ανίσχυροι, αφού πιστεύουν ότι οι αποφάσεις και οι πράξεις τους δεν θα έχουν καμία επίδραση. Έτσι έχουμε έναν θανατηφόρο συνδυασμό απογοήτευσης και φόβου.

Κάθε πράξη εξωτερικής βίας είναι καθρέφτης εσωτερικής βίας. Δείχνει ανεπούλωτα τραύματα, μοναξιά και οργή. Θεραπεία σημαίνει να ξανακερδίσουμε την ικανότητά μας να συνδεόμαστε πέρα από τις διαφορές, αντί να τις φοβόμαστε. Η διαφορετικότητα είναι φυσιολογική… γιατί κάνουμε τόση φασαρία γι’ αυτό; Όλοι είμαστε διαφορετικοί με τόσους τρόπους και αυτό είναι κάτι μαγικό. Αν ήμασταν όλοι ίδιοι, η ζωή μας θα ήταν ανιαρή και αυτός ο κόσμος απίστευτα βαρετός. Ποιος σκέφτεται ακριβώς όπως εγώ; Ποιος περπατά, μιλά, ζει και νιώθει ακριβώς όπως εγώ; Κανείς. Και αυτό είναι το φυσιολογικό. Γιατί λοιπόν δεν κανονικοποιούμε επιτέλους και τις εξωτερικές διαφορές; Γιατί το φύλο σου να σημαίνει ότι αξίζεις να γίνεις θύμα; Γιατί το χρώμα του δέρματός σου να σημαίνει ότι αξίζεις να γίνεις θύμα; Είμαστε όλοι ανθρώπινα όντα και αυτό είναι το κοινό μας έδαφος… Όλοι αξίζουμε αγάπη, στήριξη και βοήθεια.

Αν λοιπόν θέλουμε να τερματίσουμε τον πόλεμο, το μίσος και το έγκλημα εκεί έξω, πρέπει πρώτα να σταματήσουμε να κάνουμε πόλεμο μέσα μας και ο ένας απέναντι στον άλλον. Βλέπετε, στις μέρες μας το να υποστηρίζεις τη διαφορετικότητα, να επιλέγεις τη συμπόνια και τη σύνδεση είναι ζήτημα επιβίωσης… όχι πολυτέλεια.

Το όνομά της ήταν Ιρίνα. Όταν έμαθα τι της συνέβη (εννοείται πως δεν είδα το βίντεο… δεν θα μπορούσα να το αντέξω), έχασα τον ύπνο μου για μέρες. Ο θάνατός της δεν είναι απλώς μια τραγωδία· είναι πυξίδα. Μας ρωτά: Θα συνεχίσουμε να κανονικοποιούμε την αδιαφορία μέχρι να μας σκοτώσει από μέσα ή θα μάθουμε επιτέλους να αγκαλιάζουμε τη διαφορετικότητα ως γέφυρα που μας κρατά όλους ζωντανούς;

*Αυτό το blog post γράφτηκε αφού διάβασα το άρθρο του tovima.gr “Ποια ήταν η Iryna Zarutska: Η ζωή της 23χρονης Ουκρανής πριν τη στυγερή δολοφονία της”, για τον θάνατο της Ιρίνα Ζαρούτσκα.